آغاز عصر زنانه

جهان صنعت نیوز – اکونومیست در سرمقاله این هفته خود با عنوان «آخیش، دختره!» به بررسی و تحلیل ترجیح خانواده ها به داشتن فرزند دختر پرداخته است. سقوط چشمگیر آمار سقط جنین به دلیل دختر بودن، نشانه ای از افول نگرش های جنسیت زده سنتی و بازگشت تعادل به نسبت تولد دختران و پسران در کشورهای آسیایی است. با این حال، ترجیح جدید و ملایم به دختران در برخی جوامع، در کنار نگرانی ها درباره وضعیت آموزشی و اجتماعی پسران، نشان از آغاز مرحله ای تازه در تحولات فرهنگی خانواده ها دارد؛ مرحله ای که ممکن است پیامدهای پیچیده تری نسبت به گذشته داشته باشد.

کاهش چشمگیر ترجیح به داشتن فرزند پسر

بدون هیچ هیاهویی، اتفاقی قابل توجه رخ داده است. سقط جنین به دلیل دختر بودن جنین، به طور چشم گیری کاهش یافته است. این پدیده نخستین بار در اواخر دهه ۱۹۸۰ فراگیر شد، زمانی که دستگاه های سونوگرافی ارزان قیمت امکان تعیین جنسیت جنین را به راحتی فراهم کردند. والدینی که به شدت خواهان داشتن پسر بودند اما نمی خواستند خانواده ای پرجمعیت داشته باشند یا در چین اجازه داشتن خانواده پرجمعیت را نداشتند، شروع به سقط سیستماتیک جنین های دختر کردند. در سطح جهان، در میان نوزادانی که در سال ۲۰۰۰ به دنیا آمدند، حدود ۱.۶ میلیون دختر نسبت به آنچه با توجه به نسبت طبیعی جنسیت در زمان تولد انتظار می رفت، «ناپدید» بودند. امسال، احتمالاً این عدد به حدود ۲۰۰ هزار خواهد رسید و همچنان در حال کاهش است.

کاهش سریع ترجیح پسر در مناطق حساس

کاهش تمایل به داشتن فرزند پسر در مناطقی که این ترجیح بسیار شدید بود، به طرز شگفت آوری سریع رخ داده است. نسبت طبیعی تولد حدود ۱۰۵ پسر در برابر هر ۱۰۰ دختر است؛ زیرا پسرها اندکی بیشتر در معرض مرگ زودهنگام هستند و این به برابری تقریبی در سنین باروری منجر می شود. نسبت جنسیتی تولد که پیش تر در سراسر آسیا به شدت نامتوازن بود، اکنون متعادل تر شده است. در چین این نسبت از اوج ۱۱۷.۸ پسر به ازای هر ۱۰۰ دختر در سال ۲۰۰۶ به ۱۰۹.۸ در سال گذشته کاهش یافته است، و در هند از ۱۰۹.۶ در سال ۲۰۱۰ به ۱۰۶.۸ رسیده است. در کره جنوبی اکنون این نسبت کاملاً به حالت طبیعی بازگشته است، در حالی که در سال ۱۹۹۰ به میزان نگران کننده ۱۱۵.۷ بود.

در سال ۲۰۱۰، نشریه اکونومیست روی جلد خود سقط دسته جمعی دختران را «جنس کشی» نامید. کاهش جهانی این معضل نعمتی است. اول آنکه نشان می دهد سنت هایی که ریشه در آن داشتند در حال رنگ باختن اند: باور راسخ به اینکه مردان مهم ترند، و این انتظار فرهنگی در برخی جوامع که دختران در نهایت باید به خانواده همسرشان خدمت کنند و بنابراین والدین برای مراقبت در دوران پیری به پسر نیاز دارند. این ایده های جنسیت زده هنوز ناپدید نشده اند، اما نشانه های کاهش آن ها امیدبخش است.

پیامدهای اجتماعی مثبت کاهش ترجیح پسر

دوم اینکه این روند از شدت آسیب های ناشی از مازاد مردان می کاهد. سقط جنین بر اساس جنسیت، میلیون ها مرد را به تجرد اجباری محکوم کرد. بسیاری از این «شاخه های بی ثمر»، همان طور که در چین نامیده می شوند، از این وضعیت به شدت ناراضی بودند. خشم آن ها به بی ثباتی اجتماعی منجر شد، زیرا جوانان مجرد و سرخورده بیشتر مستعد خشونت اند. یک مطالعه در شش کشور آسیایی نشان داد که نسبت های جنسیتی ناعادلانه در همه آن ها به افزایش تجاوز منجر شد. مطالعات دیگری نیز این عدم تعادل را با افزایش جرم و جنایت خشونت آمیز در چین، همراه با گسترش پلیس اقتدارگرا برای مقابله با آن، و همچنین افزایش خطر ناآرامی های مدنی یا حتی جنگ در سایر کشورها مرتبط دانسته اند. کاهش ترجیح به پسر در نهایت جهان را به مکانی امن تر تبدیل خواهد کرد.

ظهور ترجیح جدید: تمایل ملایم به دختر

در همین حال، در برخی مناطق ترجیحی جدید در حال ظهور است: ترجیح به دختر. البته این ترجیح بسیار ملایم تر است. والدین به دلیل پسر بودن، جنین را سقط نمی کنند. هنوز هیچ کشور بزرگی مازاد قابل توجهی از دختران ندارد. بلکه این ترجیح در شاخص های دیگر دیده می شود، مانند نظرسنجی ها و الگوهای باروری. در میان زوج های ژاپنی که فقط یک فرزند می خواهند، ترجیح به دختر بسیار بالاست. در سراسر جهان، والدین معمولاً خواهان ترکیبی از دختر و پسر هستند. اما در آمریکا و اسکاندیناوی، زوج هایی که فرزندان اولیه شان پسر هستند، احتمال بیشتری دارد که برای فرزند بعدی تلاش کنند؛ نشانه ای از اینکه بیشتر والدین تلاش برای داشتن دختر را ادامه می دهند تا پسر. هنگام فرزندخواندگی، زوج ها برای گرفتن فرزند دختر هزینه بیشتری پرداخت می کنند. در روش های لقاح مصنوعی و انتخاب جنسیت (در کشورهایی که این امر قانونی است)، زنان بیشتر به داشتن دختر تمایل نشان می دهند.

مردم به دلایل مختلفی دختر می خواهند. برخی فکر می کنند بزرگ کردن دختر آسان تر است یا ویژگی های زنانه را دوست داشتنی تر می دانند. در برخی کشورها نیز این تصور وجود دارد که نگهداری از والدین در سنین بالا وظیفه دختر است.

نگرانی ها درباره آینده پسران

با این حال، ترجیح جدید به دختر همچنین بازتابی از نگرانی های فزاینده درباره آینده پسران است. پسران همواره بیشتر مستعد بروز مشکل بوده اند: به طور جهانی، ۹۳ درصد زندانیان مرد هستند. در بسیاری از نقاط جهان، پسران از نظر تحصیلی نیز از دختران عقب مانده اند. در کشورهای ثروتمند، ۵۴ درصد زنان جوان دارای مدرک آموزش عالی هستند، در حالی که این عدد برای مردان جوان ۴۱ درصد است. مردان همچنان در رأس هرم قدرت (مثلاً در هیئت مدیره شرکت ها) حضور پررنگ تری دارند، اما در پایین ترین سطوح نیز بیش نمایی دارند؛ جوانانی خشمگین که خود را در اتاق هایشان حبس کرده اند.

دولت ها به درستی نگران مشکلات پسران اند. از آنجا که پسران دیرتر از دختران به بلوغ می رسند، پیشنهاد شده که یک سال دیرتر وارد مدرسه شوند. وجود معلمان مرد بیشتر به ویژه در مدارس ابتدایی که تقریباً هیچ معلم مردی ندارند، می تواند برای پسران الگو ایجاد کند. آموزش فنی و حرفه ای بهتر ممکن است آن ها را به مشاغلی سوق دهد که سال ها از آن گریزان بوده اند، مانند پرستاری. سیاست گذاری برای کمک به پسران دچار مشکل، لزوماً به ضرر دختران نیست؛ همان طور که تجویز عینک برای افراد کم بینا، به چشم کسانی که بینایی ۲۰/۲۰ دارند، آسیب نمی زند.

آینده ای با گزینه های فناورانه بیشتر برای والدین

در آینده، فناوری گزینه های بیشتری در اختیار والدین خواهد گذاشت. برخی از این گزینه ها نسبتاً بدون جنجال خواهند بود: زمانی که بتوان ژن هایی را که باعث بیماری های ارثی وحشتناک می شوند تغییر داد، افراد متمکن تردیدی در استفاده از آن نخواهند داشت. اما اگر فناوری های جدید برای انتخاب جنسیت فراگیر شوند چه؟ اکنون زوج هایی که تحت درمان ناباروری هستند می توانند اسپرم دارای کروموزوم X را انتخاب کنند یا با آزمایش ژنتیکی، جنسیت جنین را تشخیص دهند. این روش ها در حال حاضر پرهزینه و کمیاب اند، اما به زودی ارزان تر خواهند شد.

مهم تر اینکه، والدینی که به روش طبیعی بچه دار می شوند نیز به احتمال زیاد از آزمایش های ارزان قیمت خون در هفته های ابتدایی بارداری برای شناسایی ویژگی های ژنتیکی استفاده خواهند کرد. این آزمایش ها می توانند جنسیت جنین را نیز مشخص کنند. برخی افراد که خواهان دختر هستند، ممکن است پس از اطلاع از پسر بودن جنین، با استفاده از داروهای سقط، آن را پایان دهند. اکونومیست ترجیح می دهد به مردم نگوید که چه نوع خانواده ای باید داشته باشند. با این حال، شایسته است که درباره پیامدهای احتمالی یک عدم تعادل جدید بیندیشیم: نسلی آینده که زنان در آن به طور چشم گیری بیشتر از مردان باشند.

البته چنین وضعیتی به بدی مازاد مردان نخواهد بود. مازاد زنان مجرد احتمال کمتری دارد که منجر به خشونت فیزیکی شود. حتی می توان تصور کرد که جهانی عمدتاً زنانه، صلح آمیزتر و بهتر اداره شود. اما اگر زنان اکثریت بزرگی را تشکیل دهند، برخی مردان ممکن است از موقعیت قوی تر خود در «بازار جفت یابی» سوءاستفاده کنند؛ مثلاً تمایل کمتری به تعهد داشته یا رفتار بی بندوبار تری از خود نشان دهند. بنابراین، کاهش جنگ علیه نوزادان دختر را باید جشن گرفت و روزی را آرزو کرد که این معضل کاملاً پایان یابد. اما نباید تصور کرد که مرحله بعدی، ساده یا بدون دردسر خواهد بود.