سارا پوردلجو – جهان صنعت نیوز: حذف صفر از پول ملی یکی از اقداماتی است که این روزها در فضای اقتصادی کشور مطرح می شود و موافقان و مخالفان خود را دارد. این سیاست که در بسیاری از کشورها با هدف ساده سازی مبادلات پولی و بهبود کارکرد نظام بانکی و حسابداری اجرا شده است، در ایران نیز به عنوان راهکاری فنی و نمادین مطرح می شود. با این حال، کارشناسان معتقدند موفقیت آن وابسته به شرایط اقتصادی، سیاسی و نحوه اجرای آن است. از سوی دیگر، مدت زمان پنج ساله ای که برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده، خود می تواند به معضلی جدید تبدیل شود. بر همین اساس، گفت وگویی با مرتضی عزتی، اقتصاددان، انجام دادیم.
فهرست مطالب
حذف صفر؛ اقدامی فنی با آثار محدود بر تورم
مرتضی عزتی، اقتصاددان، در توضیح اثر حذف صفر از پول ملی بر تورم گفت: به خودیِ خود، حذف صفر از پول ملی تأثیر مستقیمی بر تورم ندارد. این اقدام، کاری فنی و تکنیکی است که بیش از هر چیز به کاهش برخی هزینه ها، مانند هزینه های بانکی، حسابداری و عملیات مالی کمک می کند و می تواند تا حدی سرعت این فرایندها را افزایش دهد. شاید این کار در بخشی از جامعه اثر روانی محدودی داشته باشد، اما بر فعالان اقتصادی و تصمیم گیران دولتی تأثیر خاصی نمی گذارد؛ مگر در سطح محدودسازی چاپ پول یا کاهش هزینه های اجرایی.
تأثیر نحوه حذف صفر بر قیمت گذاری و معاملات
به گفته عزتی، میزان تأثیرگذاری این اقدام به نحوه حذف صفرها و تقسیم بندی واحد پول بستگی دارد. برای مثال، اگر چهار صفر از «تومان» حذف شود و هر هزار تومان معادل یک تومان جدید تعریف گردد، ممکن است در قیمت گذاری ها تغییراتی ایجاد شود. در این شرایط، قیمت های میانی (مانند ۵۵۰۰ تومان فعلی) ممکن است به عدد بالاتر گرد شود؛ یا برای کالاهایی با قیمت جزئی تر (مثل ۵۶۵۲ تومان) نیاز به واحد پول خرد احساس شود. به همین دلیل، وجود پول خرد ــ مانند هر تومان معادل ده ریال یا ده واحد کوچک تر ــ می تواند به سهولت معاملات کمک کند.
وی افزود: اگر «تومان» به عنوان بالاترین واحد پول رایج باقی بماند، شاید از نظر روانی اثر مختصری در کنترل تورم داشته باشد. اما اگر یک واحد پول بزرگ تر تعریف شود مثلاً «دریک» معادل یک میلیون ریال (۱۰۰ هزار تومان) ــ و تومان و ریال همچنان وجود داشته باشند، معاملات روزمره به سمت تومان سوق پیدا می کند و «دریک» به عنوان واحدی پرقدرت و با حریم قیمتی محفوظ باقی می ماند. در این صورت، اگر ثبات نسبی سیاسی و اقتصادی برقرار باشد و عوامل سیاسی و امنیتی بر ارزش آن اثر منفی نگذارند، این واحد می تواند مانع کاهش ارزش پول شود و حتی تا حدی به مهار تورم کمک کند.
شرط ماندگاری ارزش واحد پولی جدید
عزتی تأکید کرد که حفظ ارزش این واحد بزرگ مشروط به عدم مداخله منفی عوامل سیاسی، امنیتی و اقتصادی است؛ در غیر این صورت، همان طور که دیگر واحدهای پولی دچار کاهش ارزش می شوند، آن نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
او درباره شرایط فعلی گفت: اگر چهار صفر از «تومان» حذف و این واحد به صورت رسمی جایگزین پول فعلی شود، می تواند بدون تغییر جدی در شرایط اقتصادی، حالت جاری معاملات را حفظ کند. اما طولانی شدن اجرای این طرح که طبق برخی خبرها ممکن است پنج سال به طول انجامد اثرگذاری آن را کم رنگ کرده و حتی می تواند آسیب بیشتری وارد کند. به همین دلیل، این اقدام باید با سرعت انجام شود و در یک مرحله عملیاتی گردد؛ مثلاً هر هزار تومان فعلی به یک تومان جدید تبدیل شود و ارقام درشت تر مانند ده هزار یا صد هزار تومان نیز بر اساس این مبنا بازتعریف شوند.
آمادگی روانی جامعه برای پذیرش واحد پولی جدید
عزتی یادآور شد که مردم عملاً همین حالا نیز در مکالمات روزمره از واحدهای کوچک تر استفاده می کنند؛ برای مثال، «پنج تومان» به معنای پنج هزار تومان یا «پنجاه تومان» به معنای پنجاه هزار تومان است. حتی در معاملات ملکی، «دو تومن» اغلب به معنای دو میلیارد تومان به کار می رود. به گفته او، این تمایل عمومی به ساده سازی بیان ارقام، ناشی از گرایش طبیعی انسان به کاهش هزینه های ارتباطی است و نشان می دهد جامعه از نظر روانی برای پذیرش واحد پولی جدید آماده است.
