درس‌هایی برای ایران از یک تجربه جهانی

محمد اصغرزاده-جهان صنعت نیوز: در بحبوحه تنش نظامی میان ایران و رژیم صهیونیستی، توجه به اثرات بلندمدت جنگ بر رشد اقتصادی بیش از همیشه اهمیت دارد. پژوهشی جدید با اتکا به داده های چندده ساله نشان می دهد که درگیری های نظامی، حتی در سطح منطقه ای، رشد اقتصاد جهانی را کاهش داده و همه کشورها—از جمله کشورهایی که مستقیماً وارد جنگ نشده اند—از آن متأثر می شوند. حالا پرسش اصلی این است: ایران در صورت تداوم یا گسترش این درگیری، با چه تبعات اقتصادی روبه رو خواهد شد؟

رشد اقتصادی در تیررس جنگ ها

بر اساس مطالعات انجام شده که داده های ۱۳۷ کشور را از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۷ تحلیل کرده، نشان می دهد جنگ های بین دولتی رابطه ای آماری و معنادار با کاهش رشد اقتصادی جهانی دارند. بر اساس این تحلیل، افزایش یک واحدی در شدت درگیری های نظامی می تواند تا ۰.۲۵ درصد از نرخ رشد جهانی را کاهش دهد. این عدد شاید در ظاهر اندک به نظر برسد، اما در مقیاس کلان به معنای میلیاردها دلار کاهش تولید ناخالص جهانی است. مهم تر آن که اثرات جنگ تنها به مرزهای طرف های درگیر محدود نمی ماند؛ کشورهایی که به صورت غیرمستقیم درگیرند—از جمله شرکای تجاری، همسایگان جغرافیایی، یا بازیگران بازارهای مالی جهانی—هم آسیب پذیر می شوند.

نقشه راه زیان های اقتصادی برای ایران

در وضعیت فعلی که سایه جنگ بر فراز منطقه گسترده شده، ایران باید با هوشیاری بیشتری به مدیریت اقتصادی بپردازد. تجربه جهانی نشان داده در شرایط تنش، اقتصادهای ملی به شدت در معرض نوسانات بازار، کاهش ارزش پول، افزایش نااطمینانی و رکود سرمایه گذاری قرار می گیرند. ایران، که در دهه های اخیر همواره .با محدودیت های مالی و تحریم های خارجی مواجه بوده، در صورت درگیری تمام عیار یا حتی کش دار شدن تهدیدات، می تواند با بحران های مضاعف مواجه شود: جهش ارزی، افزایش هزینه های دولت، کاهش درآمد صادراتی، تشدید فرار سرمایه، و مهم تر از همه، تضعیف مسیر رشد پایدار.

برندگان جنگ هم بازنده اند

برخلاف تصور عام، حتی کشورهایی که «پیروز» از جنگ بیرون می آیند، در بلندمدت متضرر می شوند. پژوهش مذکور به روشنی نشان می دهد که جنگ ها—به ویژه در دوران مدرن—نه تنها باعث تخریب سرمایه فیزیکی و انسانی می شوند، بلکه به تضعیف نهادهای اقتصادی، بی ثباتی سیاست گذاری و فرسایش اعتماد بازار منجر می شوند. برای کشوری مثل ایران، که در آستانه اجرای برنامه های توسعه صنعتی، جذب سرمایه گذاری خارجی و کاهش وابستگی به نفت است، ورود به یک جنگ تمام عیار می تواند این مسیر را به کلی مسدود کند.

اقتصاد جهانی روی آرامش می چرخد

در نظم اقتصاد جهانی امروز، صلح نه یک آرمان اخلاقی، بلکه یک الزام اقتصادی است. سرمایه گذاران، شرکت ها، و حتی دولت ها، نیازمند ثبات و پیش بینی پذیری اند. جنگ این عناصر را از بین می برد. طبق یافته های این گزارش، جنگ ها اغلب با اختلال در زنجیره تأمین جهانی، افزایش قیمت انرژی، کاهش تجارت بین الملل و کاهش تولید صنعتی همراهند. تجربه جنگ اوکراین به خوبی نشان داد چگونه حتی کشورهای دور از میدان درگیری نیز متحمل فشارهای تورمی و کسری بودجه شدند. ایران نیز نمی تواند از این قاعده مستثنی باشد.

درس هایی برای سیاست گذاران ایرانی

تحلیل های منتشره فقط یک هشدار جهانی نیستند؛ این مطالعات می تواند به عنوان راهنمایی برای تصمیم سازان ایرانی در این بزنگاه عمل کند. پیام روشن است: هزینه های اقتصادی جنگ، صرف نظر از نتیجه نظامی آن، بسیار بیشتر از آن چیزی است که در محاسبات کوتاه مدت به نظر می رسد. از برنامه ریزی توسعه ای تا توان مقابله با تحریم ها، از جذب سرمایه داخلی و خارجی تا تداوم تولید، همه در گرو صلح و ثبات اند. ایران باید تلاش کند بحران موجود را با کمترین تبعات از سر بگذراند و اجازه ندهد اقتصاد کشور در آتش جنگی منطقه ای بسوزد که شاید برنده نظامی داشته باشد، اما برنده اقتصادی هرگز.