سرویس تاریخ «انتخاب»: کتاب ماموریت آمریکایی ها در ایران اثر آرتور میلسپو ترجمۀ حسین ابوترابیان در سال ۱۳۵۶ است. آرتور میلسپو متولد مارس ۱۸۸۳ در روستایی در میشیگان، حقوقدان و کارشناس مالی آمریکایی که در سالهای ۱۹۲۲-۱۹۲۷ و ۱۹۴۲-۱۹۴۵ برای اصلاح مالیه به استخدام دولت ایران درآمد. او دانش آموخته (دکترای) دانشگاه جانز هاپکینز و (کارشناسی ارشد) دانشگاه ایلینوی بود.
منشاء برنامه مستشاران آمریکایی
انگلیسی ها به دلیل فشار های ناشی از جنگ جهانی دوم و مسائل فوری داخلی ایران، تعدادی از اتباع خود را برای کمک به ایران در زمینه تولید و ذخیره مواد خوراکی اعزام کردند. در همین راستا، دولت ایالات متحده نیز مسئولیت استخدام چند آمریکایی برای کار در سازمان های دولتی ایران را پذیرفت.
از نگاه متفقین و ایرانیان، امنیت داخلی مهم ترین مسئله بود. شورش های عشایری یا بی نظمی های دیگر می توانست راه های ارسال مواد غذایی را تهدید کند و به همین دلیل، اشغال کامل خاک ایران اجتناب ناپذیر شد.
وزارت جنگ آمریکا، سرلشکر کلارنس ریدلی را به عنوان مستشار ارتش ایران اعزام کرد. ژاندارمری ــ که نیروی پلیس روستایی ایران بود ــ در زمان رضاشاه به وزارت جنگ پیوسته بود، اما پس از کناره گیری او دوباره به وزارت کشور بازگشت؛ جایی که به طور منطقی به آن تعلق داشت و دیگر ابزار بلندپروازی های دیکتاتور آینده نبود. این وزارتخانه همچنین بر شهرداری ها و نیرو های پلیس شهر های بزرگ و کوچک نظارت می کرد. برای ساماندهی ژاندارمری، آمریکا سرهنگ نورمن شوارتسکف را به ایران فرستاد. ریدلی و شوارتسکف هر دو ستادی از افسران آمریکایی داشتند و فعالیتشان براساس موافقت نامه های رسمی میان دولت های ایران و آمریکا انجام می گرفت.
ایرانیان علاوه بر این، چند کارشناس غیرنظامی آمریکایی نیز استخدام کردند:
ل. س. تیمرمن به عنوان مستشار شهربانی.
دکتر ل. م. ویندزور برای سازمان آبیاری.
و سرهنگ نوی ورث که موقتاً از ارتش آمریکا منتقل شد تا در وزارت بهداری ایران خدمت کند.
همچنین جک شریدان به عنوان مستشار وزارت خواربار وارد ایران شد. در این زمان، جمع آوری گندم برای تأمین نیاز شهر ها بسیار دشوار بود. رضاشاه پیش تر با کنترل قیمت ها مانع افزایش بهای گندم شده بود و قدرت دیکتاتوری او تضمینی برای جمع آوری محصول بود. اما پس از سقوطش، اوضاع بحرانی شد: ناامنی، تورم، احتکار و کمبود وسایل حمل ونقل، وضعیت را وخیم تر کرد. علاوه بر آن، وظیفه جمع آوری گندم از وزارت دارایی به وزارت تازه تأسیس خواربار منتقل شده بود که در بدترین شرایط باید سازمان وسیعی ایجاد می کرد.
در نتیجه، کمبود محصول در سال ۱۹۴۲ تهران و سایر شهر ها را برای چند ماه درگیر قحطی یا نیمه قحطی کرد. در همین اوضاع، شریدان در دسامبر ۱۹۴۲ وارد تهران شد. شورش های نان در تهران خساراتی بر جای گذاشت و حتی چند کشته داشت. چند ماه، نان توزیع شده هم ناکافی بود و هم کیفیتی بسیار پایین داشت. گزارش هایی از مرگ بر اثر گرسنگی و سوءتغذیه بخش بزرگی از مردم منتشر شد.
همان گونه که تابستان ۱۹۴۲ در وزارت خارجه آمریکا به من توضیح داده بودند، ایران بار دیگر دست یاری به سوی آمریکا دراز کرده و خواهان بازگشت من همراه با یک هیئت مالی جدید بود. جنگ جهانی دوم شرایطی را دوباره پدید آورده بود که پیش تر باعث استخدام هیئت های آمریکایی شده بود، با این تفاوت که این بار خطر فوری تر و محسوس تر بود:
اشغال ایران توسط نیرو های شوروی و انگلیس.
ناامنی و هرج ومرج.
تورم شدید.
رکود تجارت.
و ناتوانی حکومت مشروطه در مدیریت اوضاع.
با وجود این نابسامانی ها، در واکنش به سقوط حکومت استبدادی رضاشاه، به نظر می رسید آرمان های انقلاب مشروطه ۱۹۰۶ بار دیگر فرصتی برای تحقق یافته اند.
منبع خبر: پایگاه خبری تحلیلی انتخاب
