جهان صنعت نیوز: ایران از منظر ارتباط بخش خصوصی و دولت سال های سال است که به وضعیت عجیبی دچار شده است؛ در تمام دنیا دولت ها تمام امکانات و منابع خود را صرف بال و پر دادن به بخش خصوصی می کنند و گویی تنها در ایران است که دولت بیش از اینکه راه گشا باشد پر پرواز بخش خصوصی را قیچی می کند. با وجود تمام سنگ اندازی ها، موازی کاری ها و دخالت ها بخش خصوصی کشور و اتاق بازرگانی به عنوان پارلمان این بخش همچنان تمام تلاش خود را به کار گرفته اند تا چراغ تولید روشن باشد و نام ایران در بازار های بین الملل فراموش نشود. پنل کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران با حضور محسن امینی، رییس کمیسیون صنایع غذایی، محمدعلی رضایی، رییس کمیسیون کشاورزی، مسعود بختیاری، رئیس سندیکای صنایع کنسرو و حسن فروزان فرد، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران برگزار شد و در آن نمایندگان بخش خصوصی به واکاوی چالش ها و راه حل های موجود در بخش صنایع غذایی در دو محور خارجی و داخلی پرداختند. در این پنل چالش‌های تجارت مواد غذایی از جمله کاغذبازی و قیمت‌گذاری دستوری مورد بررسی قرار گرفت.
تفکر انسان محورانه
محسن امینی، رئیس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران درباره چالش ها و ظرفیت های صادراتی این بخش از صنعت کشور گفت: خوشبختانه برگزاری اکسپوی امسال همزمان با فضای مثبت حاصل از مذاکرات با رونق و شکوفایی ویژه ای همراه بود و حضور بازدیدکنندگان خارجی خود مدرکی از این امر است. امیدوار هستیم که بتوانیم هرروز قوی تر از دیروز قدم برداریم و همانگونه که مقام معظم رهبری هرسال شعار سال را مربوط به تولید قرار می دهند بتوانیم به عنوان فعالان کشور در صنعت غذا در راستای هرچه بالا تر بردن کیفیت و تنوع سفره مردم وظیفه خود را با تفکر انسان محورانه خود به نحو احسنت انجام دهیم.
وی ادامه داد: مدت زمان زیادی است که درگیر طرح قانون انتظار و بحث موازی کاری در مجموعه ها، سازمان ها و وزارتخانه های مختلف هستیم؛ خوشبختانه در حال حاضر در حوزه غذا و داروی وزارت صمت شاهد جدیت و پیگیری در جهت کمک به بخش خصوصی در رفع موانع فوق هستیم و به همین علت جا دارد تشکر ویژه ای از شخص خانم دکتر داراب زاده و همکاران ایشان داشته باشیم. امیدوار هستیم با تشکیل جلسه ای در کمیسیون صنعت مجلس شورای اسلامی در راستای رفع موازی کاری میان وزارت صمت، سازمان استاندارد، وزارت بهداشت و تمام دستگاه های مربوط به غذا داشته باشیم تا برای دغدغه های چندین و چند ساله بخش خصوصی در بحث های گوناگون راهکار های اجرایی و عملیاتی بیابیم چنانکه موفق شدیم برای بحث لگالایز که دغدغه طولانی مدت بخش خصوصی بود توانستیم به کمک کانون صنایع غذایی، انجمن واردکنندگان، کمیسیون صنایع غذایی اتاق بازرگانی و کمیسیون کشاورزی مجلس آن را حل کنیم و این مساله را به پارلمان قدرتمند بخش خصوصی بسپاریم. امیدوار هستیم بخشی که فعالان مجبور هستند برای حل آن به وزارت امور خارجی مراجعه کنند نیز به بخش خصوصی سپرده شود تا بتوانیم هرچه بهتر در رفع موانع به فعالان اقتصادی در این حوزه کمک کنیم و وظیفه خود را به نحو احسنت انجام دهیم.
امینی افزود: کمیسیون صنایع غذایی در حال حاضر یازده ماه دارد و من آن را به مثابه یک نوزاد یازده ماهه میدانم. در این مدت تلاش کردیم با کمک ریاست محترم اتاق و معاونت تشکل ها وظایف این کمیسیون را به بهترین شکل انجام دهیم و از حقوق آن دفاع کنیم. شرایط و بستر فراهم است؛ لازم است از جناب آقای بختیاری نیز تشکر ویژه ای داشته باشم که وظیفه ی ارزشمندی را در حوزه کنسرو انجام دادند و صنعت غذای کشور به ایشان به عنوان یک عضو فرهیخته خود افتخار می کند.
بلای خود تحریمی
امینی ادامه داد: قرار نیست چرخی را از ابتدا بسازیم؛ اگر قرار است تفکر صادراتی داشته باشیم به این معنا است که می خواهیم صادرات محور باشیم؛ فارق از اینکه در حال حاضر صادرکننده هستیم یا خیر. در نظر من ما در حال حاضر ما صادرکننده قدرتمند در دیگر کشور ها نیستیم؛ عراق و افغانستان اهداف اصلی صادراتی ما نیستند بلکه زمانی می توانیم بگوییم صادرکننده هستیم که قدرتمندانه به قاره های اروپا، آمریکا و آفریقا صادرات داشته باشیم. در بحث خارجی مشکلات گوناگونی اعم از تخصیص و انتقال ارز، ماشین آلات و مشکلات حمل و نقل هستیم.
وی افزود: در داخل نیز اوضاع چندان مطلوب نیست و ما در کشورمان به خود تحریمی دچار هستیم؛ این خودتحریمی میان وزارت صمت، وزارت بهداشت، وزارت جهاد، سازمان استاندارد و به شکل موازی کاری و آزمایش های متعدد و گوناگون در جریان است. در حالیکه در دنیا با وجود گواهی های لازم دیگر به دنبال این نیستند که ماده اولیه چه بود و از کجا آمده است. در ایران چندین و چند دستگاه در مراحل مختلف ناظر هستند؛ در مراحل استانی و کشوری چک می شوند اما این نظارت ها به ما چه افزوده است؟ ما که استاندارد هایمان بسیار بالا تر از جهان است اما با این روند آیا مانع گذاشتیم یا مانع برداشتیم؟ اینکه ما در این آزمایش ها سربلند هستیم به معنای خوب بودن و تخصصی بودن کار ما است و نه اثربخش بودن نظارت هایی که بیشتر به موانع شبیه هستند. ما در این بخش حلقه گمشده داریم. اگر در وزارتخانه ها نیرو داریم آیا باید برای همه شان شرح وظایف و آن نظارت بیش از اندازه بر بخش خصوصی تعریف کنیم؟
خروجی صفر نظارت های بیهوده
امینی خاطر نشان کرد: سوالی از دولتمردان و مجلس دارم؛ تا چه اندازه هزینه این نظارت های بیهوده را محاسبه کردند؟ خروجی موازی کاری در نظارت این است که خود دستگاه ها یکدیگر را قبول ندارند و گرنه چه علتی دارد که یک کار را دوبار تکرار کند؟ مگر ناظران از سمت دولت نیستند و پروانه های لازم را ندارند؟ ایا تمام این نظارت ها توانسته است کاری از پیش ببرد؟ بخش خصوصی از ابتدا با نگاه احسان محورانه خود و جهت موفقیت برای حضور در بازار های جهانی پیشگام بود نه نظارت های موازی. این نظارت ها نبود که ما را به مسیر آورد ما از ابتدا در مسیر بودیم. در هر حوزه ممکن است برخی مشکلات باشد اما چند درصد از امار کل است؟
امینی ادامه داد: سال گذشته یک هیات از اتاق اصفهان به بزرگ ترین نمایشگاه مواد غذایی در خاورمیانه رفتند و به چشم دیدند موازی کاری ها با صنعت غذای ما چه کرده است؛ ایا از این تجربیات استفاده کردند؟ گاهی دستگاه نظارتی برای کنترل عملکرد دستگاه ها نظارت می کند و ما نیز از این امر استقبال می کنیم اما نه نظارت دولت برای دولت. ناظران وزارتخانه ها نیز تقصیری ندارند چرا که مشکل ریشه در قانون دارد؛ آن ها نیز اگر وظیفه را انجام ندهند ترک فعل محسوب می شود. ما برای رفع موانع بخشنامه نیاز داریم و باید به سرعت صادرات و واردات انجام شود و تنها راه حل از بین بردن ریشه موانعی است که در قوانین دارد.
چالش امضاهای طلایی
رییس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران گفت: ما درگیر امضا های طلایی هستیم. هرکجا می خواهید قوانین وضع کنید با بخش خصوصی مشورت کنید؛ بخش خصوصی اگر در قانون گذاری همراه باشد بهتر از هرکس موانع، پیچ و خم ها و راه حل ها را می شناسد و می تواند بهتر از هرکس کمک کند. تا زمانی که بخش خصوصی هرروز با یک ایین نامه جدید مواجه شود نمی توان به حل شدن مشکلات فوق امیدوار بود.
امینی در خاتمه سخنانش گفت: آیا محصولات ما توانایی حضور در بازار های بین المللی را دارند؟ جواب من یک بله محکم است؛ ما می توانیم بهترین استاندار های اروپا را پاس کنیم و در بازار های آنها حضور داشته باشیم. این که چرا نمی توانیم باشیم به موضوعاتی مانند قیمت تمام شده، مواد اولیه وارداتی، موانع صادراتی و در یک کلام شرایط تحریم است. بر اساس اعتقاد من ما استانداردمان از جهان پایین تر است اما خودمان بالا تر هستیم. ما قابلیت ورود به مارکت های بین المللی را داریم اما حمایت های لازم را نداریم و مداوم بر سر راهمان موانع گوناگونی قرار می دهند. ما درباره بخش رای زن ها، ارز حاصل از صادرات و بخشنامه های مربوط به توقف صادرات به شدت نقد داریم. این موارد بحث های ما است؛ این موانع را برایمان حل کنید تا بتوانیم پتانسیل هایمان را نهایی کنیم. ما نمی توانیم شبکه سازی کنیم چون نمی دانیم فردا می توانیم صادر کنیم یا خیر. به ما اعتماد کنید؛ ما نیز می سازیم و نمی گذاریم چراغ مجموعه ها خاموش شود.
در ادامه این نشست مسعود بختیاری، رئیس سندیکای صنایع کنسرو ایران گفت: به نظر می رسد اکسپو به خصوص در بحث مراجعین و بازدیدکنندگان سال جاری با استقبال و رشد بالایی نسبت به سال های گذشته رو به رو شده است و این امر نشان از موفقیت برگزار کنندگان دارد. همانگونه که در جریان هستید موضوع این پنل بررسی نظارت های چندلایه دستگاه های اجرایی بر صنایع غذایی کشور است که شوربختانه از دیرباز مشکلات زیادی را در این بخش از صنعت کشور ایجاد کرده است و باید هرچه سریع تر جهت کاهش چالش ها چاره ای اندیشید. ما به علت عدم تمرکز در حوزه صنایع غذایی، دستگاه های نظارتی گوناگونی داریم که هر یک خود را بر اساس مبانی قانونی محق نظارت می داند.
وی ادامه داد: برای مثال سازمان غذا و دارو که خود زیرمجموعه وزارت بهداشت است بر اساس قانون مواد خوردنی، اشامیدنی ارایشی بهداشتی مصوب سال ۱۳۴۶، سازمان دامپزشکی بر اساس قانون ذبح و صید شرعی مصوب ۱۳۸۷ و سازمان ملی استاندارد ایران نیز بر اساس قانون تقویت و توسعه نظام استاندارد مصوب ۱۳۹۶ همگی خود را محق می دانند بر اساس متولی این امر نظارت و دخالت کنند. این سه دستگاه به شدت فضای صنایع غذایی را تحت تاثیر قرار داده اند البته دستگاه های دیگری نیز مانند وزارت جهان کشاورزی، وزارت صمت، سازمان محیط زیست و همگی نیز در این نظارت ها دست دارند. متاسفانه به علت همزمانی مسولین سه دستگاه عمده بالا جز سازمان استاندارد نتوانستند حضور یابند. همین امر به اندازه کفایت نشان دهنده مسایلی که ما با این دستگاه ها را نشان می دهد و اینکه خیلی مایل نیستند که بحث نظارت های چندگانه باز شود و اگر ترک فعل کنند بر اساس مبنا های قانونی باید پاسخگو باشد.
سوال بخش خصوصی از رییس جمهور
وی افزود: جناب رییس جمهور درباره فاجعه غم انگیز بندر عباس این پرسش را مطرح ساختند که چرا باید بیش از چهل هزار کانتینر، صد و بیست روز در گمرک منتظر بماند. این سوال، سوال بخش خصوصی از دولت است. شاید تنها حسن این اتفاق تراژدیک این باشد که عالی ترین مقام اجرایی کشور با این چالش بخش خصوصی آشنا شود. از ایشان درخواست داریم در سریع ترین زمان ممکن برای ریشه یابی این مشکل جلسات گوناگونی برقرار کنند. آیا در تمام دنیا این مشکل جاری است و زمان انتظار بیش از یک هفته است؟ تنها راه رفتن به سمت بهبود محیط کسب و کار رفع همین چالش ها است.
بختیاری در تشریح راه حل ها گفت: پیشنهادی به تبعات از سمت ما مطرح شده است و ان ایجاد یک قانون متمرکز و عمل یک نهاد زیر نظر ریاست جمهوری از ابتدای زنجیره غذا تا پایان ان باشد. این پیشنهاد نیازمند یک عزم ملی است که نیازمند همکاری نمایندگان مجلس است. خوشبختانه با تعاملات تنگاتنگ کمیسیون صنایع غذایی زیر نظر اقای امینی با مجلس توانسته ایم رای زنی های مفیدی داشته باشیم. در حوزه موازی کاری ها باید از پیگیری های خانم دکتر داراب زاده تقدیر کرد. در حال حاضر ازمون های گوناگونی بر اساس دستورالعمل های فعلی انجام می شود و جالب است انجام ازمون ها بر اساس استاندارد های ملی انجام می شود اما دو دستگاه سازمان غذا و دارو و سازمان ملی استاندارد برای نمونه برداری اقدام می کنند که هم برای دستگاه ها و هم برای تولیدکننده هزینه گزاف و اتلاف زمان بالایی دارد. واردکنندگان ما چون اکثرا تولیدکننده نیز هستند از این امر اسیب می بینند و دود این چالش نیز در نهایت به چشم مصرف کننده می رود. از آقای پزشکیان درخواست دارم اکنون که این سوال برایشان ایجاد شده است یک کارگروه ویژه برای حل این مشکل با حضور نمایندگان بخش خصوصی و اتاق تشکیل دهند تا دیگر بیش از این هزینه های مادی و معنوی به کشورمان تحمیل نکنیم.
چرخه ناقص سوء مدیریت
در ادامه نشست محمدعلی رضایی، رییس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران گفت: متاسفانه مشکلات و قوانین خلق الساعه ای که طی دهه های گذشته به وجود آمده است برای ما چالش های بسیاری به وجود آورده است. ابتدای امر حل این مشکلات، مدیریت است. برای مثال ما در کشور آب نداریم؛ من جزو شورای عالی مرکز مطالعات آب هستم و می بینم باقی دنیا چگونه با مدیریت اب می توانند بازی را تغییر دهند. ما در ابتدای امر باید هدف داشته باشیم و بر اساس ان استراتژی تعریف کنیم اما تا اینجا تنها با روزمرگی پیش رفتیم.
زنجیره ارزش
وی ادامه داد: پیشنهاد ما در رابطه با بستر محصولات کشاورزی که در نهایت به تولید، بسته بندی و صادرات می رود ایجاد زنجیره ارزش برای هرکاری است. یک سال و نیم قبل اعلام کردند که وزارت کشور بانی این امر برای هر شهرستانی است. رییس جمهور نیز اعلام کردند ما این اختیار را به صورت تام به استانداران می دهیم. یک و سال و نیم زنجیره ارزش را تعریف کردیم اما هنوز منتظر امضای وزارتخانه ها هستیم. اتاق امادگی دارد؛ تمام فایل ها را اماده کرده است. در تمام دنیا دولت با مشورت بخش خصوصی قانون می گذارد و بخش خصوصی اجرا می کند اما در ایران شرکت های دولتی و رانتی خود تبدیل به زنجیری بر پای بخش خصوصی شده اند. دولت نمی تواند موفقیت های بخش خصوصی را در نمایشگاه های گوناگون بین المللی به نام خود تمام کند.
وی گفت: همچنین ما باید استاندارد ها را بومی سازی کنیم؛ در تمام دنیا می توان تولید خانگی داشت و استاندارد را مطابق با آن می کنند. ما نمی توانیم توقع داشته باشیم در روستاهای دور افتاده با ماشین الات برای دهه ها پیش استاندارد های امریکا و اروپا اجرا شود. استاندارد سازی های بومی و با مشورت بخش خصوصی و کمیسیون های اتاق باید پیگیری شود. ایجاد زنجیره ارزش، راهکار اصلی چالش های فوق است. این وظیفه دولت است که برای مقدار کالای موجود امنیت غذایی کشور برنامه ریزی کند و اجرا را به دست بخش خصوصی بسپارد.
منبع خبر: جهان صنعت نیوز
