هما میرزایی- جهان صنعت نیوز: یکی دو ماه پیش بود که تب شکلات دبی تمام کشورهای جهان را در بر گرفته بود. مردم در صفحات اینستاگرام خود ویدیوهایی از خوردن این شکلات با مغز پسته را به اشتراک می‌گذاشتند و با وجود گران بودن قیمت این شکلات، بسیاری از افراد با هر سختی شده آن را تهیه می‌کردند تا از قافله عقب نمانند. تب تندی بود که زود به عرق نشست. اما جالب اینکه، خبر آمد که تقاضا برای این شکلات باعث افزایش صادرات پسته ایران شد؛ برخی منابع خبری این افزایش را تا ۴۰ درصد عنوان کردند. این آمار و ارقام، به شرط صحت، نشان از اهمیت توجه به صادرات غیرمستقیم دارد. صادرات غیرمستقیم و در زنجیره تامین ظرفیت بالایی در جلب سرمایه‌گذاری چه از سوی بخش خصوصی داخلی و چه از سوی سرمایه‌گذاران بین‌المللی دارد اما در سال‌های اخیر از چشم سیاستگذاران اقتصادی دور مانده است. دبی پسته ایران را می‌خرد، به شکلات تبدیل می‌کند و در سرتاسر جهان پخش می‌کند، و از این طریق ایران نیز تا حدودی در این بازار جهانی سهیم می‌شود.
صادرات غیرمستقیم کالا‌های ایرانی به آمریکا؛ محصول ایران، با نام دیگران
براساس آخرین آمار گمرک ایران در ۱۱ ماهه ۱۴۰۳، صادرات ایران به امریکا ۸۴ تن به ارزش ۱۷۲ هزار و ۶۲۱ دلار بوده است و در این مدت واردات ایران از امریکا نیز حدود یک‌هزار و ۴۳۱ تن به ارزش ۹۳ میلیون و ۶۸۴ هزار و ۶۶۵ دلار برآورد شده است ضمن اینکه این آمار مربوط به کالا‌هایی است که به طور مستقیم به امریکا صادر شده در حالی که حجم قابل‌توجهی از کالا‌های ایرانی به طور غیرمستقیم به آمریکا می‌رود. یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی ایران که به دلیل تحریم به نام ترکیه و افغانستان به آمریکا وارد می‌شود، فرش دستباف است. فرش‌های ایرانی عمدتا در کشورهای واسطه مانند امارات، عراق و ترکیه بسته‌بندی مجدد شده و نام تجاری آن‌ها نیز عوض می‌شود و از آن‌جا راهی آمریکا می‌شوند. هرچند صادرکننده فرش می‌تواند از این طریق سود کسب کند، اما نام ایران کم‌کم از بازارهای جهانی حذف می‌شود.
پتانسیل گلاب در صنعت لوازم آرایشی لوکس
ایران محصولات متنوعی دارد که ظرفیت چنین سرمایه‌گذاری صادراتی را دارند؛ از گلاب و زعفران تا خرما و لبنیات. این محصولات اولیه به خودی خود ارزش صادراتی بالایی ندارند اما در صورتی‌که به کشور میانجی صادر شوند، در آن کشور بسته‌بندی حرفه‌ای و لوکس پیدا کنند و با بازاریابی قوی‌تر به کشورهای دیگر صادر شوند، می‌توانند تا حدودی عدم دسترسی ایران به بازارهای جهانی را جبران کنند. برای مثال، کشورهای عربی با به‌کارگیری گلاب ایران در لوازم آرایشی لوکس و عطر می‌توانند صادرات این محصول اولیه را افزایش دهند. در حال حاضر مشابه این کار را با خرمای ایران انجام می‌دهند. خرمای درجه یک صادراتی ایران را می‌خرند، و در بسته‌بندی‌های لوکس و مخاطب پسند به مصرف‌کنندگان اروپایی و آمریکایی عرضه می‌کنند. یکی از تولیدکنندگان لوازم آرایشی ارگانیک که در سال‌های اخیر به فنلاند مهاجرت کرده و در آن کشور مشغول به تولید است، در خصوص تجربه خود می‌گوید: ایران مهد گل محمدی و گلاب است. من خودم از این محصول اولیه در تولیداتم استفاده می‌کنم و اینجا خیلی هم طرفدار دارد. محصولاتی را تولید می‌کنم که عطر شرقی دارند و مخاطب بین‌المللی را جذب می‌کنند. اما کسب‌وکار من کوچک است و نمی‌توانم سرمایه آنچنانی جذب کنم. به نظرم اگر یک شرکت بزرگ روی این موضوع متمرکز شود می‌تواند سرمایه‌گذار خارجی پیدا کند و این محصول ایرانی را به جهان معرفی کند.
به طور کلی، صادرات غیر مستقیم باعث کاهش سود ایران و از دست رفتن امکان بازاریابی با نام ایران می‌شود. سود اصلی این فرآیند به جیب کشورهای واسطه می‌رود که تنها زحمت بسته‌بندی و بازاریابی محصول را بر عهده دارند. اما در شرایطی که تحریم‌ها امکان هرگونه مبادلات بانکی را از کشور سلب کرده‌اند، این نوع صادرات می‌تواند تا حدودی کمک‌کننده باشد.
منبع خبر: جهان صنعت نیوز
